Λοβ ιν δι εντ

Resonance

Max Ritvo, Αιώνες, εκδ. Σαιξπηρικόν

Femme accroupie (Squatting Woman), Auguste Rodin, ?1882

In the early 1880's Rodin began to reproduce a spontaneous pose of his favourite model Adèle Abruzzesi. Ignoring the  academic habits of his time, he created a distorted female shape, revealing the woman's bare sex. According to Ruth Butler, the frankness of this pose demonstrates the unusually close report between the sculptor and his model. The hand touching the breast indicates the erotic character of the work; the hand grasping the feet allegedly refers to the french expression "prendre son pied" used among prostitutes for securing oneself a part of the pleasure bought by the suitor. A similar gesture can be found in ''Despair''.

This expressive but compact composition is included in 'The Gates of Hell' as a minor figure at the top of the right pilaster. It was also integrated in the group ''I Am Beautiful'' - an assemblage combining the 'Falling Man' with the ''Crouching Woman''. The title of the group was derived from a poem by Charles Baudelaire, 'Je suis belle'  (σημ. γκουρμέ: La Beauté) in ''Les Fleurs du Mal''.

As an independent work,  the 'Crouching Woman' became a major success; Octave Mirbeau, collector and supporter of Rodin, lovingly called this sculpture "my frog"; later it was celebrated as "one of the artist's most audacious achievements in sculpture form". In his essay for the catalogue of the Monet-Rodin exhibition of 1889, Gustave Geoffroy praised the sculpture's "back, where is marked the rebellion and fatigues of the flesh". 

Eventually, the subject was realised in various media and sizes: the bronze version is probably an enlargement of the terra-cotta version. Slightly different versions exist: one stone-base is higher than the other. The head is also executed separately, known as 'Head of Lust'.

The photo above shows a 'Crouching Woman' in combination with the burden of the 'The Caryatid' - another example of Rodin's tendency to combine elements from various sculptures in a new composition.

http://rodin-web.org/works/1880_crouching_woman.htm

The shaking minarets, Sidi Bashir Mosque in 1866

[...] The mechanism that leads to vibration is still a mystery. An interesting thing about Jhulta Minar is that, it can even withstand the pressure of fast moving trains that pass from a distance not lying very far from the minaret. [...]

https://en.wikipedia.org/wiki/Sidi_Bashir_Mosque

μικρό σχόλιο ενάντια στο φόβο

στη sofouska

στον coghnorti

Belles chaînes en qui s’engage
Le dieu dans la chair égaré

Valéry

Receding (υποχωρώντας). Οι Αιώνες του Μαξ Ρίτβο ξεκινούν με αυτή τη λέξη που παραπέμπει σε στοιχεία που διατρέχουν ολόκληρη τη συλλογή: το γήρασμα, τη νόσο, κάτι που διαρκώς βαραίνει επιβάλλοντας οπισθοχώρηση. Πρόκειται για τον τίτλο του πρώτου ποιήματος της συλλογής, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι μια ποίηση για το θάνατο, παρά την αρχική εντύπωση.

Ο ποιητής στο πρώτο ποίημα μιλά έχοντας καταφέρει μια υποχώρηση άλλου είδους, μια επιστροφή στην κατάσταση του παιδιού. Γεννιέται, βλέπει γύρω του πρόσωπα γερασμένα, που έχουν σκληρύνει από κάτι (hardened with something), παρατηρεί τη θλίψη τους, το βαραίνουν οι προσδοκίες τους, διαισθάνεται την προσπάθεια να του επιβληθεί από νωρίς ένα διαρκές τρέξιμο, μέσα σε λευκές (υπόγειες;) στοές από πρότζεκτ, παρατηρεί τα πρόσωπα να προσπαθούν να γίνουν, να προσπαθούν να προλάβουν να κάνουν. 

Όμως ο ποιητής είναι παιδί, οι έγνοιες των ενηλίκων δεν τον απασχολούν, τις παρηγορεί, τις φροντίζει, τις βυζαίνει και τους υπενθυμίζει πως δεν χρειάζεται να ανησυχούν. Αν και βρέφος, θνησιγενές, έχει το βλέμμα στραμμένο στους αιώνες, σαν διάττων αστέρας, χωρίς σχέδια, χωρίς κατορθώματα, διακηρύττει σιβυλλικά και με οξεία ειρωνεία σ’ όλους αυτούς που θρηνούν για την τύχη του, πως υπάρχει κάτι βαθύτερο από το άγχος να αρθεί το προγονικό αμάρτημα με διαρκείς χειρονομίες άφεσης, προσπάθειες να καταφέρεις να γίνεις κάποιος, να κάνεις κάτι και συσσώρευση πράξεων· υπάρχει: το να συγχωρείσαι, όταν δεν έχεις κάνει τίποτα.

Αν η ποίηση είναι εξ ορισμού αμετάφραστη, οποιαδήποτε προσπάθεια να μεταφραστεί ένα ποίημα είναι ουσιαστικά προσπάθεια να γραφτεί το ποίημα απ’ την αρχή. Η τύχη που έχει ο μεταφραστής όταν γνωρίζει στοιχεία από τη βιογραφία του ποιητή, είναι πως έχει την ευκαιρία να προσπαθήσει να βουτήξει στο βίωμα και να γράψει το ίδιο ποίημα από αυτή τη θέση. Ο Μαξ Ρίτβο, σε καλεί να μπεις μαζί του στον μαγνητικό τομογράφο (Scan), να ακούσεις να σου λένε να ξαπλώσεις, να μείνεις ακίνητος (lie flat), να αισθανθείς την αβεβαιότητα, την κλειστοφοβία, να μπεις στο κρύο και λευκό τούνελ, να δεις τους αγαπημένους σου μέσα από το τζάμι να αγωνιούν. Και τότε θα μπορέσεις να ακούσεις εκείνη τη φωνή από το ηχειάκι του τομογράφου, θα αποφασίσεις με θάρρος πως δεν πρέπει να μεταφράσεις πιστά μα δύστροπα τη φωνή αυτή ως μη-τραγουδιστή (un-singing), είναι απλώς η φωνή του ακτινολόγου μέσα από το ηχείο, η φωνή των διαγνωστικών πρωτοκόλλων, μια φωνή επίπεδη, ηλεκτρική, που έχει χάσει την ανθρώπινη προσωδία της, τη μουσικότητά της, μια φωνή από αυτές που ακούγονται μέσα στις λευκές στοές και υπαγορεύουν εντολές. Όμως ο Μαξ Ρίτβο, ξαπλωμένος, ακίνητος, δεν γράφει ποιήματα για τον θάνατο, γράφει ενάντια στο θρήνο, το άγχος και το φόβο, γράφει για τη ζωή ενάντια στο θάνατο. Γράφει μια ποίηση που αμφισβητεί το διαχωριστικό τζάμι, χωρίς λόγια, ενσώματη, μια ποίηση σαν χειρονομία που σου στέλνει φιλάκια.

happy new Year!

***

Οι Αιώνες, του Μαξ Ρίτβο, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν

Η τελευταία λέξη

Λένε οτι πρέπει να πω όχι,

αλλά εγώ δεν λέω ούτε καν αυτό.
Αυτή είναι η τελευταία μου λέξη.

Σουμάτρα

Ένιωσα, μια μέρα, ολη την απελπισια της ζωης μας και την περιπλοκοτητα του πεπρωμενου μας. Είδα οτι κανένας δεν πάει εκεί που θέλει και παρατήρησα συνδέσεις που δεν είχα παρατηρησει ποτέ πριν. Εκείνη τη μέρα με προσπέρασαν στο δρόμο κάποιοι απο τη Σενεγαλη και κάποιοι Ανναμίτες, συνάντησα και εναν πάλιο μου φίλο που γυρνούσε απτον πόλεμο. Οταν τον ρωτησα απο που ερχόταν μου απάντησε: απτην Μπουχάρα!
Η μητέρα του στο μεταξύ είχε πεθάνει και την έθαψαν οι γείτονες. Κάποιοι είχαν κλέψει όλα τα έπιπλα απτο σπίτι του. "Ούτε καν κρεβατι για να ξαπλωσω δεν έχω!", μου είπε.
"Τι θα κανεις τώρα?", τον ρώτησα. "Δε ξέρω, ειμαι ολομοναχος. Ξερεις, ήμουν αρραβωνιασμενος. Δεν ξέρω ομως πού έχει πάει. Ισως δεν λάμβανε τα γράμματα μου. Ποιος ξέρει που θα την έχει ρίξει η ζωη? Δεν ξέρω τι θα κανω. Ισως βρω δουλειά σε κάποια τράπεζα."
Ολα αυτα συνέβησαν στο σταθμό του Ζάγκρεμπ. Αργότερα μπήκα σε ένα τρένο και συνεχισα το ταξίδι. Το τρένο ηταν γεμάτο, κύριως με στρατιώτες, ταλαιπωρημενες γυναικες, μπερδεμενα προσωπα. Δεν υπηρχε φως και μπορουσα να δω μονο σκιες. Τα μικρα παιδια ηταν ξαπλωμενα στο πατωμα αναμεσα στα ποδια μας. Ημουν εξουθενωμενος αλλα δεν μπορουσα να κοιμηθω. Ολοι γυρω μου μιλουσαν μεταξυ τους και ξαφνικα παρατηρησα οτι οι φωνες τους ηταν καπως  βαριες. Η ανθρωπινη φωνη ποτε πριν δεν ακουγοταν ετσι. Με τα ματια καρφωμενα στα σκοτεινα παραθυρα του τρενου θυμηθηκα ενα φιλο μου που μου περιεγραφε κάποιες χιονισμενες κορυφες των ουραλιων ορων, οπου ειχε περασει ενα χρονο στην φυλακη. Μου μιλουσε για ωρα, με απαλη φωνη, για αυτο το συγκεριμενο τμημα των ουραλιων.
Και τοτε ενιωσα ολη αυτη τη λευκη,ατελειωτη σιωπη. Και χαμογελασα. Σε ποσα μέρη έχει βρεθει αυτος ο ανθρωπος! Τον θυμαμαι να μου μιλαει για μια γυναικα. Απο την περιγραφη του θυμαμαι μονο το χλωμο της προσωπο. Ειχε επαναλαβει πολλες φορες ποσο χλωμη ηταν την τελευταια φορα που την ειδε.
Τοτε αρχισαν να στροβιλιζουν στο μυαλο μου αγωνιωδως, μερικα προσωπα γυναικων στις οποιες ειχα πει αντιο, καποια προσωπα που συναντησα σε τρενα και πλοια. Αρχισα να πνιγομαι, σηκωθηκα και κατευθυνθηκα προς το διαδρομο. Το τρενο μολις ειχε φτασει στους προποδες των Φρουσκων ορων. Καποια κλαδια δεντρων χτυπουσαν πανω στο σπασμενο τζαμι του παραθυρου.
Μεσα απτο τζάμι, το υγρο, κρυο αρωμα τον δεντρων αρχισε να μπαινει μεσα στο τρενο και μπορουσα να ακουσω τον ηχο απο ενα ρυακι. Σε λιγο σταματησαμε μπροστα απο ενα τουνελ που ειχε καταρρευσει.
Ηθελα να δω το εκεινο το ρυακι που συνεχιζε να ακουγεται μεσα στο σκοταδι. Ειχα την εντυπωση οτι θα ταν κοκκινο. Τα ματια μου ηταν κουρασμενα απτην ελλειψη υπνου και με κατελαβε μια αδυναμια απτο μακρυ ταξιδι. Σκεφτηκα: Κοιτα, πως δεν υπαρχει καμια συνδεση μεσα στον κοσμο. Ο φιλος μου αγαπουσε αυτη τη γυναικα, και αυτη εμεινε μονη της σε ενα σπιτι καλυμμενο απτο χιονι στο Τομπολσκ. Τιποτα δεν μπορεις να κρατησεις. Ακομα και εγω, κι ας εχω βρεθει σε τοσα μερη.
Και ομως, ποσο χαρουμενα κυλαει αυτο το ρυακι. Ειναι κοκκινο. Εγειρα το κεφαλι μου στο σπασμενο παραθυρο. Καποιοι στρατιωτες περπατουσαν στην οροφη απο βαγονι σε βαγονι. Και ολα αυτα τα χλωμα προσωπα, ολη μου η θλιψη εξαφανιστηκαν μεσα στον ηχο απο αυτο το ρυακι. Το τρενο δε μπορουσε να συνεχισει. Επρεπε να σκαρφαλωσουμε το τουνελ στο Σορτανοβτσι και να περπατησουμε ως την αλλη πλευρα.
Εκανε κρυο. Περπατουσα αναμεσα στους αγνωστους επιβατες. Το χορταρι ηταν βρεγμενο, ετσι συχνα γλιστρουσαμε και καποιοι επεφταν. Οταν τελικα σκαρφαλωσαμε το λοφο, ειδαμε απο κατω τον Δουναβη, γκριζο, θολο. Ολη η ομιχλη, πισω απτην οποια υπηρχε μονο μια υπονοια ουρανου, ηταν ατελειωτη. Πρασινοι λοφοι, σαν νησια πανω απτο εδαφος, εξαφανιζονταν στο ξημερωμα. Ειχα μεινει πισω απτους αλλους.
Και οι σκεψεις συνεχιζαν να ακολουθουν το φιλο μου, σε εκεινο το ταξιδι που μου περιεγραφε με καποιο πικρο χιουμορ. Μπλε θαλασσες, σε μακρινα νησια, αγνωστα σε μενα, κοκκινα φυτα και κοραλλια, που ισως τα θυμομουν απτην γεωγραφια, συνεχισαν να στροβιλιζονται στο μυαλο μου.
Τελικα η ηρεμια της ανατολης, αρχισε να με γεμιζει ολοκληρο. Ολα οσα μου ειχε πει ο φιλος μου, κι αυτος ο ιδιος με το σκισμενο στρατιωτικο παλτο του εμειναν στον εγκεφαλο μου για παντα. Ξαφνικα θυμηθηκα τις πολεις, και τους ανθρωπους που ειδα να επιστρεφουν απτον πολεμο. Για πρωτη φορα ενιωσα μια τεραστια αλλαγη στον κοσμο.
Στην αλλη πλευρα του τουνελ, ενα αλλο τρενο μας περιμενε. Παρολο που ειχε ανατειλει στο βαθος, το τρενο ηταν εντελως σκοτεινο. Κουρασμενος καθισα ολομοναχος σε μια γωνια. Αρχισα να επαναλαμβανω καποιες φορες: Σ ο υ μ α τ ρ α, Σ ο υ μ α τ ρ α !
Ολα ειναι μπλεγμενα. Μας εχουν αλλαξει. Θυμομουν πως ηταν η ζωη πριν. Και εσκυψα το κεφαλι μου.
Το τρενο ξεκινησε με εναν βρυχηθμο. Αποκοιμηθηκα με τη σκεψη οτι ολα ειναι τοσο παραξενα, η ζωη και οι τεραστιες αποστασεις μεσα σ'αυτην. Σκεψου ολα τα μερη στα οποια εχει φτασει η αγωνια μας. Ολα τα προσωπα που χαιδεψαμε, κουρασμενοι σε ξενες χωρες. Οχι μονο εγω ή ο φιλος μου, αλλα και ποσοι αλλοι! Χιλιαδες, εκατομμυρια!
Αναρωτηθηκα: Πως θα με υποδεχθει η πατριδα μου? Τα κερασια θα χουν ηδη ωριμασει, τα χωρια θα ναι γεματα χαρα. Κοιτα, πως ακομα και τα χρωματα, απο εδω ως τα αστερια, ειναι ιδια, στις κερασιες και τα κοραλια. Ολα συνδεονται σ'αυτον τον κοσμο. "Σουματρα" ειπα ξανα, κοροιδευτικα προς τον ευατο μου.
Ξαφνικα αρχισα να τρεμω. Μια ταραχη που ακομα δεν ειχα προλαβει να συνειδητοποιησω, με ξυπνησε. Βγηκα στο διαδρομο. Εκανε κρυο εκει. Το τρενο ειχε μεινει ακινητο σε ενα δασος.  Σε ενα βαγονι καποιοι τραγουδουσαν. Καπου, ενα παιδι εκλαιγε. Αλλα ολοι αυτοι οι ηχοι εφταναν σε μενα σαν απο πολυ μακρια. Ενιωσα την πρωινη ψυχρα πανω στο δερμα μου.
Κοιταξα το φεγγαρι, αστραφτερο και χαμογελασα ασυναισθητα. Ειναι παντου στον κοσμο το ιδιο, επειδη δεν εχει ζωη.
Ενιωσα ολη την απελπισια μας, ολη μου τη θλιψη. "Σουματρα" ψιθυρισα.
Αλλα στην ψυχη μου, βαθια μεσα μου, παρολους τους δισταγμους μου, ενιωσα απεραντη αγαπη γι'αυτους τους μακρινους λοφους, τα χιονισμενα βουνα, τις παγωμενες θαλασσες. Για ολα αυτα τα μακρινα νησια. Εχασα το φοβο του θανατου. Εχασα την συνδεση με τον κοσμο γυρω μου. Σαν σε μια τρελη παραισθηση αρχισα να επιπλεω σαυτες τις ατελειωτες πρωινες ομιχλες για να τεντωσω το χερι μου και να χαιδεψω τα μακρινα ουράλια, τις θαλασσες της Ινδιας, εκει οπου ειχε χαθει το κοκκινισμα απτο προσωπο μου. Να χαιδεψω τα νησια, τις αγαπες, τις ερωτευμενες χλωμες φιγουρες. Ολη η πολυπλοκοτητα μετασχηματιστηκε σε μια απιστευτη ηρεμια και ατελειωτη παρηγορια.

Αργοτερα, σε ενα ξενοδοχειο στο Νοβι Σαντ, τα εβαλα ολα σε ενα ποιημα.

Βελιγραδι, 1920

Μιλος Τσερνιανσκι


Τωρα ειμασε ξένοιαστοι, ελαφρεις και τρυφεροί
Σκεφτόμαστε απλως: πόσο ήρεμες είναι οι χιονισμένες
κορυφές των Ουραλίων.

Αν η αναμνηση ενος χλωμου προσωπου,
αυτου που χασαμε ένα βραδυ,
μας κάνει να λυπόμαστε
ξέρουμε οτι κάπου, αντι γι'αυτο ενα ρυακι
κυλάει και ειναι κατακοκκινο.

Κάθε αγάπη, κάθε πρωινό σε μια ξένη χώρα
τυλίγει την ψυχή μας
στην ατελειωτη ηρεμια των μπλε θαλασσων
οπου κοκκινα κοραλλια λαμπυριζουν
οπως τα κερασια της πατριδας μου

Ξυπναμε μεσα στη νυχτα και χαμογελαμε
στο φεγγαρι με το λυγισμενο του τοξο
απλωνουμε το χερι και χαιδευουμε απαλα
αυτους τους μακρινους λοφους
και τα παγωμενα βουνα.

Ανάλυση μεταDada

ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΣΙΩΠΗΣ

Την εικόνα σου (Χρώματα κι αρώματα) - Νίκος Ξυλούρης, Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Μιχάλης Κατσαρός, 1972, Columbia, EP 45 στροφών

The Water Under the Moon - A Hawk and a Hacksaw, Darkness At Noon, Μουσική: Jerry Barnes, Βιολί: Heather Trost, 2005, The Leaf Label, LP

σκόρπιες σκέψεις περί αποσύνθεσης - Ξέφρενο Αερόστατο, νεκρή φύση με αυτοσχεδιασμό, 2004, Φυτίνη, ψηφιακό άλμπουμ

Σιωπή