Με βάση λιώμα και εποικοδόμημα

Ο Jacques Attali[1] υποστήριζε ότι η μουσική προβλέπει την κοινωνική αλλαγή νωρίτερα από οποιαδήποτε άλλη πολιτιστική μορφή. Δε μιλούσε για το hip hop, αλλά μάλλον θα ευχόταν να το είχε κάνει. Η μορφή ”hip hop” γεννήθηκε από την έντονη (επιχειρηματική) δραστηριότητα, που μεταμορφώνεται ταχύτατα για να φωλιάσει στις αντιφάσεις του εκάστοτε επικρατούντα αστερισμού οικονομικών και τεχνολογικών δυνάμεων, συνταιριάζοντας την καλλιτεχνική και την οικονομική επιβίωση με δημιουργικούς, παράνομους και επικίνδυνους τρόπους. Αν θέλετε ένα βαρόμετρο για το πώς θα βιωθεί η επόμενη «επανάσταση» στον αναπτυγμένο καπιταλισμό, θα έπρεπε μάλλον να παρατηρήσετε έναν rapper. Συγκεκριμένα, θα έπρεπε να κοιτάξετε τον Lil Β.

Ο νεαρός rapper από το Berkeley έχει δημιουργήσει μια ευμεγέθη βάση οπαδών αποτελούμενη από χιπχοπάδες και hipsters – αν και αυτό το κατάφερε δίχως να αποφύγει διενέξεις κι έριδες. Ο Lil B κάνει μουσική – πολλή μουσική, μια απίστευτη ποσότητα μουσικής, κυριολεκτικά ντουζίνες τραγουδιών καθημερινά – των οποίων η καλλιτεχνική αξία είναι αμφισβητήσιμη ακόμα και από τους οπαδούς του. Ραπάρει με μια ένρινη φωνή χωρίς συναίσθημα και με ελάχιστο σεβασμό σε παραδοσιακά αισθητικά χαρακτηριστικά του rap όπως η ομοιοκαταληξία, η ροή, η εννοιολογική συνοχή. Μοιάζει αποφασισμένος να ραπάρει για κάθε πιθανό θέμα (σύμφωνα με τα λόγια ενός προφίλ στο NPR[2], «από τη φροντίδα μιας γάτας και τους πόνους στην πλάτη, μέχρι την απελευθέρωση των μαύρων και το πώς θα γίνει θεότητα») σε κάθε πιθανό είδος μουσικής (gabber, όπερα, juke…). Θεωρώ ότι η μουσική του μετά βίας ακούγεται, αν και αυτό δε με εμπόδισε να ακούσω δεκάδες κομμάτια του. Θέλω να μου αρέσει ο Lil B γιατί μοιάζει να έχει πλάκα να είσαι μέρος αυτού του παράλογου καρναβαλιού.

Αυτό είναι το κλειδί για την κατανόηση του φαινομένου Lil B: προκαλεί την αναμπουμπούλα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (δηλαδή την αλληλεπίδραση που συχνά αποκαλείται «συμμετοχή), σε ένα κίνημα που ο ίδιος αποκαλεί “based” [3]. Κάθε μέρα το twitter μου κατακλύζεται από hastags #based και #swag προερχόμενα από τις ατάκες του Lil B. Τα tumblr μοιράζονται εικόνες διακοσμημένες με τεράστια THANK YOU BASED GOD. Πρόσφατα ένας οπαδός του ανέβασε μια συλλογή με 676 στο σύνολο τραγούδια που ο Lil B είχε ανέβασει στο παρελθόν σε δεκάδες διαφορετικά μυστηριώδη myspace προφίλ. Η εμπειρία του να βλέπω την τροφοδοσία των μέσων κοινωνικής δικτύωσής μου φορτωμένη με περιεχόμενο σχετικό με έναν rapper που δε μου αρέσει παράγει μια αίσθηση παρόμοια με όταν κάποιος μου μιλά για το American Idol ή το Survivor: γνωρίζω την ύπαρξη και τη σημασία τους, αλλά δεν μπορώ να βρω τον ενθουσιασμό για να τα μετατρέψω σε μια συνομιλία. Δε συμμετέχω.

Η μεταφορά περί reality show εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του Lil B. Τα reality show πρέπει να πείσουν το κοινό τους ότι εμφανώς κατασκευασμένες κοινωνικές καταστάσεις κατέχουν την αυθεντικότητα ενός ντοκιμαντέρ. Κατασκευάζουν έτσι μια ψευδή διαφάνεια μέσω δακρυσμένων εξομολογήσεων και διαρκούς επιτήρησης. Ο Lil B παράγει επίσης τη δικιά του απαράμιλλη προσέγγιση. Κάνει tweets αδιάκοπα, προσφέροντας σε όσους τον ακολουθούν (πάνω από 150000)[4] συνεχή πρόσβαση στις σκέψεις και τις πράξεις του. Ο ίδιος απαντά σε σχεδόν κάθε αναφορά του ονόματός του, ξεπηδώντας σε blogs σχετικά με αυτόν και σχολιάζοντας ανεξέλεγκτα και φανατικά. Η καταναγκαστικά δημιουργημένη αδιάκοπη πρόζα του υπό μορφή rap σχετικά με την καθημερινή του ύπαρξη, τις φαντασιώσεις του και τις αντιφατικές του επιθυμίες υπόσχεται ότι καμία αδέσποτη σκέψη δεν πρόκειται να ξεφύγει και να μην ηχογραφηθεί ή ακουστεί. Ακόμα και η ακρόαση μεμονωμένων τραγουδιών του δημιουργεί το αίσθημα ενός reality show όπου περιμένεις κάτι περίεργο, ξεκαρδιστικά παράλογο ή οδυνηρό να σκάσει αναπάντεχα. Και μετά πας παρακάτω: ακριβώς όπως το να ξαναδείς τις αισθητικά επίπεδες και φτηνές παραγωγές σαν το Celebrity Rehab και το Jersey Shore μοιάζει αφόρητο, το να εμβαθύνεις σε οποιοδήποτε κομμάτι του Lil B μοιάζει άνευ νοήματος. Η γοητεία του βασίζεται λιγότερο στην ακρόαση των τραγουδιών που φτιάχνει και περισσότερο στο εκτυλισσόμενη αφήγηση της πελώριας παραγωγής του.

Κι έτσι, σε αντίθεση με rappers που κομπάζουν σχετικά με τις παγίδες της οικονομικής επιτυχίας, το συνολικό έργο του Lil B αρθρώνει ένα διαφορετικό φαινόμενο: την επιδεικτική, περίβλεπτη παραγωγή. Δεν είναι τόσο η ποιότητα της δουλειάς του όσο το ότι πάντα την παράγει  και τη δημοσιεύει. Είναι κοινό νους εδώ και καιρό ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να κυκλοφορούν συχνά δουλειές για να μένουν στη δημοσιότητα, και αυτό έχει γίνει ακόμα πιο επιτακτικό στο σημερινό περιβάλλον εντατικοποιημένης μιντιακής κατανάλωσης. Ο Lil B δε φαίνεται απλά ευτυχής που υπακούσει στη ζήτηση για μια σταθερή ροή νέου υλικού· μοιάζει σα να εξωθείται από μια μανιακή ενέργεια που δε θα τον αφήσει να κάνει οτιδήποτε άλλο. Αυτός ο καταναγκασμός προς την παραγωγή δεν είναι απλά ένα στοιχείο της εκκεντρικότητάς του, είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του νέου μιντιακού περιβάλλοντος. Το YouTube το Tumblr και το Twitter δεν καθιστούν απλά δυνατή τη συμμετοχή μας στη δημιουργία μέσων ενημέρωσης, αλλά βασίζουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα σε αυτήν. Εξωθούμαστε να παράγουμε και να διανέμουμε (“share”) στο βαθμό που οι φίλοι ανησυχούν αν λιγοστέψουν οι ενημερώσεις στο Facebook και στο σημείο που όλοι αναφέρονται στη χρήση του διαδικτύου με όρους εθισμού. Ο Lil B μετατρέπει αυτή τη δημιουργία περιεχομένου σε θέαμα.

Τo hip hop από παλιά αντλεί τη δύναμή του παίζοντας με και διαστρέφοντας τις υπάρχουσες μορφές των μέσων ενημέρωσης. Οι N.W.A. μετέστρεψαν την αντιδραστική οργή των αστυνομικών τηλεοπτικών σειρών και των ταινιών δράσης σε αμφισβήτηση αυτών των εξουσιών. Ο Raekwon επαναδιατύπωσε τη δρομίσια μικρο-παραβατικότητα[5] ως μαφιόζικα έπη γεμάτα πάθη. Τώρα το hip hop παίζει με τα περιγράμματα των 2.0 υποκειμενικοτήτων: ο Lil B είναι ο rapper που ωθεί τη λογική της  παραγωγής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα πιο σουρεαλιστικά της όρια.

---

[1] [ΣτΜ] γάλλος οικονομολόγος, σύμβουλος του Mitterand, και συγγραφεύς του Noise: The political economy of Music, http://bit.ly/1ziJHwo

[2] [ΣτΜ] national public radio

[3] [ΣτΜ] κυριολεκτικά: εδραιωμένος, με βάση. Στην αργκό base είναι μια παράνομη ουσία αποτελούμενη κατά 60% από αμφεταμίνη. Για να αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει αυτό, το γνωστό και στον ελλαδικό χώρο speed αποτελείται συνήθως από 5% αμφεταμίνη. Free base είναι η ελεύθερη βάση μιας χημικής ουσίας και freebasing ο τρόπος να την εξάγεις. Γνώσεις χρήσιμες στους καλύτερους εμπειρικούς χημικούς/τοξικολόγους που ζεσταίνουν σε κουτάλι ουσίες για να εισπνέουν τους ατμούς τους. Όλα αυτά τα λέμε για να εξηγήσουμε ότι στην αργκό based είναι και ο λιώμας, ο ρούχλας. Ο ίδιος ο Lil B σε μια συνέντευξη στο Complex ( http://goo.gl/o6z6yD ) δήλωνε πως αποφάσισε να επανακτήσει την περί ου ο λόγος λέξη (με την οποία συχνά τον χαρακτήριζαν) και να την κάνει κάτι θετικό.

[4] [ΣτΜ] πλέον πάνω από 1 εκατομμύριο

[5] [ΣτΜ] παραβατικότητα που έχει να κάνει με εμπόριο ναρκωτικών σε επίπεδο «γωνίας», πυροβολισμούς για τα μάτια γυναικών-έπαθλα και τα σχετικά.

Σημειωτέον

Το κείμενο του Gavin Mueller "based and superstructure δημοσιεύτηκε στο jacobin. Η μετάφρασή του έγινε από την προσωρινή επιτροπή κριτικής γαστρονομίας Θεσσαλονίκης του γκουρμέ-προλέ φράξια «θανατερό πορτοκάλι, στην καρδιά ξυράφι» για την καλύτερη εξυπηρέτηση των γνωστών κακοήθων σκοπών της. Ο βομβαρδισμός από τα social media με υλικό είναι η εξέλιξη του επιθετικού marketing, και οι εγχώριοι εμσήδες το 'χουνε μάθει το κολπάκι. Όσον αφορά το κατα πόσον οι NWA αμφισβήτησαν τις εξουσίες (και δεν προώθησαν απλά την εικόνα του κακού παιδιού προσπαθώντας να εξαργυρώσουν και τις κοινωνικές συγκρούσεις εκφράζοντας μια γενικευμένη δυσαρέσκεια της κοινότητας) επιφυλασσόμαστε. Όπως επιφυλασσόμαστε και για τα γεμάτα σεξιστικές αντιλήψεις κομμάτια του Raekwon και το ρόλο που επιτέλεσαν. Για να μη λέμε τα ίδια και τα ίδια παραπέμπουμε στο http://goo.gl/Naq1SQ

scribd @ εδώ